บันทึกคนขี้เที่ยว : https://www.facebook.com/khonkheetiew/


สวัสดีครับ...ห่างหายจากหน้าจอ Read Me ไปนานพอสมควรเลยล่ะครับ แต่ครั้งนี้กลับมาแล้วไม่ไม่เสียเที่ยวแน่นอนเพราะจะพาไปเที่ยวโฮมสเตย์บ้านสนวนนอก อ.ห้วยราช จ.บุรีรัมย์ "พอดูรวมๆ แล้วมีเสน่ห์เหลือเกิน" อ๊ะอ๊ะ แล้วทำไมผมถึงไปได้ล่ะ มีคนชวนผมไปล่ะสิฮะ สำนักงานท่องเที่ยวและกีฬาจังหวัดบุรีรัมย์ ชวนผมและเพื่อนๆอีหหลายคนไปเที่ยวและนอนโฮมสเตย์บ้านสนวนนอก ด้วยความที่ผมก็ไม่ค่อยได้ไปเที่ยวอีสานใต้มากนัก ก็ตกปากรับคำไปเลย ง่ายๆไม่เรื่องเยอะ "ท่านผอ. บอกกับพวกเราว่า อยากให้มาบุรีรัมย์แล้วคิดถึงที่นี่ "บ้านสนวนนอก" ไม่รอช้าตามผมไปดูวถีชุมชนที่บ้านสนวนนอกกันดีกว่า ผมขอตั้ง Sub Topic ไว้ว่า นอนโฮมสเตย์/ทอผ้าไหม/ดิ่มด่ำวัฒนธรรมอีสานใต้ละกันครับ
เป็น 3 วลีสั้นๆ แต่ล้ำลึกและน่าสนใจมากเลยที่เดียวเชียวแหละ


...ทำความรู้จักบ้านสนวนนอกกันพอสมควรเนอะ...

เป็นหมู่บ้านเล็กๆของจังหวัดบุรีรัมย์ มีประวัติความเป็นมาที่น่าสนใจ เป็นพื้นที่ ที่มีป่าทึบเมื่อประมาณ 150 ปี มีต้นไม้ชื่อว่าต้นสนวน มีนายดำ เป็นชาวร้อยเอ็ดเข้ามาตั้งรกราก ปัจจุบัน บ้านสนวนนอก หมู่ที่ 2 ตั้งอยู่ในพื้นที่ตำบลสนวน อำเภอห้วยราช มีภาษาพื้นถิ่นเขมรดำรงชีวิตเรียบง่าย มีความสามัคคีปรองดอง ชอบการปลูกหม่อนเลี้ยงไหมและทอผ้าไหม ได้สืบทอดกันมาแต่โบราณ


เส้นทางการเดินทาง

- "สนวนนอก" ตั้งอยู่บนทางหลวงชนบท ถนนสายห้วยราช - กระสัง อยู่ห่างจากอำเภอห้วยราช 2 กิโลเมตร และห่างจากตัวเมืองจังหวัดบุรีรัมย์ 12 กิโลเมตร

- สามารถเดินทางด้วยรถโดยสารประจำทาง/รถไฟจากจังหวัดบุรีรัมย์ ได้โดยสะดวก

แหล่งท่องเที่ยววิถีชีวิตผลิตไหม

"บ้านสนวนนอก" มีมัคคุเทศก์ของหมู่บ้านอำนวยความสะดวกนำนักท่องเที่ยวชมวิถีชีวิตผลิตภัณฑ์ไหมตั้งแต่เริ่มแรก ดังนี้

- การปลุกหม่อน-เก็บใบหม่อน ชมและเรียนรู้การปลูกหม่อน/ชำต้นหม่อน/เก็บใบหม่อนไปเลี้ยงไหม

- การเลี้ยงไหม สาวไหม ชมและเรียนรู้การเลี้ยงไหม/ให้อาหารตัวไหม/สาวไหมจากตัวดักแด้

บ้านพัก Home Stay


"บ้านสนวนนอก" มีโฮมเสตย์สะอาดน่าอยู่ให้พักไม่น้อยกว่า 15 หลัง ค่าที่พักรวมอาหารเช้าราคาย่อมเยาว์ หรืออาจพักรีสอร์ททันสมัยในหมู่บ้านและในอำเภอรองรับได้ไม่น้อยกว่า 100 คน

ผลิตภัณฑ์ชุมชน

- ผ้าไหมลายเอกลักษณ์ของท้องถิ่นแต่โบราณได้แก่ ผ้าไหมหางกระรอก (กระนีว) ผ้าสโร่ง ผ้าขาวม้า ผ้าไหมพ้นเรียบ

- ผ้าคลุมไหล่ยกดอกแก้ว ดอกพิกุล เป็นที่นิยมของชาวต่างประเทศ

- ผ้าไหมแปรรูป เช่น เสื้อ กระเป๋าอเนกประสงค์ กระเป๋าดินสอ พวงกุลแจ ตุ๊กตาผ้า ฯลฯ

- อาหารอร่อยประจำถิ่น ได้แก่ ข้าวหลาม ดักแด้ คั่วสมุนไพร กระยาสารท

- เมนูเด็ด ได้แก่ แกงกล้วย บวดบุก ส้มตำดักแด้ ขนมจีนน้ำยา

ฤดูกาลท่องเทียว

- เดือน 5 ของทุกปี ( เดือนเมษายน ) "เทศกาลวันสงกรานต์" ซึ่งจะเชื่อมโยงกับงานประจำปีของงานประเพณีขึ้นเขาพนมรุ้งของจังหวัดบุรีรัมย์ ซึ่งอยู่ในห้วงเวลาเดียวกันและบนเส้นทางหลวงหมายเลข 24 เช่นเดียวกัน

- เดือน 10 ของทุกปี ( เดือนกันยายน ) เทศกาล "บุญโดนตา" เป็นพิธีเซ่นไหว้บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้และเป็นการรวมญาติพี่น้องในตระกูล

- การฟอก ย้อม มัดหมี่ ชมและเรียนรู้การฟอดกาวไหมออกจากเส้นไหม/การเตรียมเส้นไหมเพือมัดหมี่/การย้อมสีธรรมชาติ/เรียนรู้การมัดหมี่ ฟอกย้อมสีเส้นไหม


- การทอผ้าไหม ชมและเรียนรู้การทอผ้าไหม

- การแปรรูปและสร้างสรรค์ลวดลายบนผืนผ้าไหม ชมและเรียนรู้การแปรรูปผ้าไหม การเขียนลาย พิมพ์ลายต่างๆ บนผืนผ้าไหม

ข้อมูลดีๆจาก http://buriram.bru.ac.th/index.php/en/burirumdata/otop/otopvillage/38-sanuannok



เข้าเรื่องดีกว่ามะ....ที่ผ่านมาแค่บทนำนะจ๊ะ... 555

นอนโฮมสเตย์บ้านสนวนนอกกันดีกว่า


พอเรามาถึงบ้านสวนวนกับทีมงานสำนักงานท่องเที่ยวและกีฬาจังหวัดบุรีรัมย์ หลังจากนั่งรถบัสมาจากกทม. จริงก็ได้แวะเที่ยวแวะทานหลายๆที่อยู่แต่ยังไม่พูดถึงเด้อ จะพามาเข้าหมู่บ้านกันเลยย เข้าหมู่บ้านมาปุ๊บก็นั่งรถกระสวยอวกาศ ที่ชาวบ้านต้อนรับพวกเราไว้อย่างดีงาม และก็ต้องรวมตัวกันก่อนเด้อ เพราะทุกที่ก็ย่อมมีกติกามารยาท รวมถึงก็ต้องรู้ก่อนแหละว่า "บ้านสวนนวนนอก" มีความเป็นมาอย่างไรบ้าง

หลังจากที่พวกเราได้รับการต้อนรับอย่างอบอุ่นและจิบ Welcome Drink แล้ว (ดูดีใช่มะ55) ก็ได้เวลาประกาศรายชื่อผู้โชคดีเข้าไปนอนในโฮมสเตย์กันแล้ว บ้านทุกหลังเป็นบ้านของชาวบ้านจริงๆเด้ ไม่ได้เป็นรีสอร์ท โรงแรมแต่อย่างใด เราจะไปนอนกับเจ้าของบ้านจริงๆนะเออ "พวกเรา 4 คน" ได้นอนบ้านของ "แม่นิด" เป็นสาวบุรีรัมย์ใจดี ใจเย็น และทอดหมูสามชั้นอร่อยมาก (นอกเรื่อง) **แต่ผู้ใหญ่บ้านบอกกับพวกเราว่า บางทีชาวบ้านที่นี่เน้นยิ้มมากกว่าพูดเพราะภาษาหลักที่ชาวบ้านใช้คือ "ภาษาเขมร" ใช่เขียนไม่ผิดนะครับ "ภาษาเขมร" บางทีเค้าอาจจะไม่ค่อยถนัดพูดภาษากลางซักเท่าไหร่โดยเฉาะผู้เฒ่าผู้แก่ของที่นี่


นี่ล่ะฮะบ้านของแม่นิด แห่งบ้านสนวนนอกที่เราต้องนอนคืนนี้ บรรยากาศอบอุ่น ทุกบ้านจะมีอุปกรณ์ทอผ้าไหม ด้วยนะเออ เพื่อนผมถามว่ามีตัวดักแด้ให้กินมั้ย 555 แต่ก็ได้กินจริงๆนะ เดี๋ยวจะเล่าให้ฟังไปเรื่อยๆ เพลินๆ

ที่นอนของเรา บ้านแม่นิดมี 2 ห้องนอนนะฮะ แบ่งๆกันห้องละ 2 คน กิกิ


ที่ผมบอกว่า แม่นิดมีหมูสามชั้นทอดน้ำปลาที่อร่อยมาก พอแตะลิ้นนะ ละลายไปถึงลำใส้ใหญ่เลยล่ะจ้า อร่อยมาก เลยจะขอบอกว่าใครนอนบ้านแม่นิด


ก็ได้กินของอร่อยๆแบบนี้แหละ ส่วนบ้านอื่นก็จะได้กินอะไรอย่างอื่นไป 555 (พูดทำไม) โอเคแหละตามนี้

นี่นี่นี่....แล้วบ้านสนวนบอก นอกจากที่เราจะไปนอนโฮมสเตย์กะชาวบ้าน เค้ามีอะไรอวดเราบ้างล่ะ


ในวันที่เราไป...และในอนาคตหมู่บ้านสนวนนอกจะมีตลาดนัดท้องถิ่นกลางหมู่บ้านล่ะเออ แล้วมีอะไรบ้างล่ะฮะ ไปดูกันดีกว่า

...บรรยากาศภายในตลาดนัดจำลองกลางหมู่บ้าน

มีของท้องถิ่นจำหน่าย มีการสาธิตการสาวไหม (เดี๋ยวค่อยว่ากันในช่วงทอผ้าไหมเนอะ...)


นอกจากจะมีการจำหน่ายสินค้าพื้นบ้านต่างๆแล้วไฮไลท์สำคัญของการชมหมู่บ้านสนวนนอกก็คือ การชมบ้านของชาวบุรีรัมย์ที่ยังคงอนุรักษ์เครื่องมือเครื่องใช้ต่างๆให้เป็นอย่างเดิมตามที่บรรพบุรุษสืบทอดกันมา ไม่ว่าจะเป็นเตาฟืน ทะนานตักข้าวสาร หรือแม้แต่การตากพริกตากหัวหอมที่ใช้ไอความร้อนจากเต้าที่หุงข้าว ตากไปในตัว ซึ่งเป็นองค์ความรู้และภูมิปัญญาดั้งเดิม


"พาไปทอผ้าไหม...ที่บ้านสนวนนอก"


"การเลี้ยงไหมนอกจากจะเป็นการเสริมรายได้ให้แก่เกษตรกรแล้ว ยังเป็นวัฒนธรรมที่เก่าแก่และดีงามของชาติไทยที่สืบต่อกันมานานอีกด้วย ไม่ว่าเศรษฐกิจของประเทศจะเปลี่ยนแปลงอย่างไร การพัฒนาการเลี้ยงไหมก็ต้องดำเนินต่อไป" พระราชดำรัส สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินินาถ เมื่อวันที่ 19 มกราคม 2542

ตามที่ผมบอกไปแต่แรกว่า"บ้านสนวนนอก" เขาเด่นดังในเรื่องของการปลูกหม่อน เลี้ยงไหม และทอผ้ากันด้วยนะผ้าไหมที่เป็นเอกลักษณ์ท้องถิ่นคือ ผ้าไหมหางกระรอกคู่ ในการไปครั้งนี้ชาวบ้านก็ยังให้พวกเราได้ดูวิธีการสาวไหมและให้พวกเราทดลองทำกันด้วยนะครับ แต่ประเด็นที่มากกว่านั้นคือได้กิน "ดักแด้" หรือ "หนอนไหม" อร่อยมากก 5555 (เกี่ยวมั้ยวะ) ถือเป็นผลพลอยได้ นอกจากเราจะได้มาเที่ยวบุรีรัมย์แล้วยังได้เรียนรู้วิถีชีวิตและวัฒนธรรมผ้าไหมของบ้านสนวนนอกด้วยน้าา

กระบวนการสาวเส้นไหม


1. ต้มน้ำให้ร้อนประมาณ 70-80 C แล้วใส่รังไหมลงไปประมาณ 40-50 รังเพื่อให้ความร้อนจากน้ำช่วยละลาย Serricin (โปรตีน) ที่ยึดเส้นไหม

2. ใช้ไม่พายเล็กแกว่งตรงกลางเป็นแฉก คนรังไหมกดรังไหมให้จมน้ำเสียก่อน

3. เมื่อรังไหมลอยขึ้นจึงค่อย ๆ ตะล่อมให้รวมกันแล้วต่อย ๆ ดึงเส้นใยไหมออกมาจะได้เส้นใยไหมซึ่งมีขนาดเล็กมากรวมเส้นใยไหมหลาย ๆ เส้นรวมกัน

4. ดึงเส้นไหม โดยให้เส้นไหมลอดออกมาตามแฉกไม้ ซึ่งจะทำให้ได้เส้นไหมที่สม่ำเสมอและรังไหมไม่ไต่ตามมากับเส้นไหม เส้นไหมที่สาวได้จะผ่านไม้หีบขึ้นไปร้อยกันรอกที่แขวนหรือพวงสาวที่ยึดติดกับปากหม้อ แล้วดึงเส้นไหมใส่กระบุง

5. คอยเติมรังไหมใหม่ลงไปในหม้อต้มเป็นระยะ ๆ


6. รังไหมจะถูกสาวจนหมดรังเหลือดักแด้จมลงก้นหม้อแล้วจึงตักดักแด้ออก

ตามที่บอกไปแล้วววว่า....ดักแด้จากไหมต้มสุกๆอร่อยมากสาวไหมมาเรื่อยๆจนในที่สุดจะเหลือแค่รังไหม...เคยเห็นมั้ยฮะที่เค้าเอามาขัดหน้ากันนั่นแหละ ส่วนข้างในรังไหมจะเป็น "หนอนไหม" แสนอร่อย....อย่าเพิ่งยี้!!! มันอร่อยจริงๆแกร 555


หลังจากที่สาวไหมแล้วอย่างไงต่อเหรอ...ชาวบ้านก็จะเอาไหมที่ได้ไปผ่านกระบวนการฟอก ย้อมด้วยวิธีการทางธรรมชาติน่ะสิ จนสุดท้ายก็จะเอามาทอด้วยมือ แต่มีก็จะมีเครื่องมือ เครื่องไม้เป็นตัวช่วยนะจ๊ะ ตามที่ผมบอกไปแล้วว่า "ที่นี่เค้าขึ้นชื่อเรื่องผ้าลายหางกระรอก"


"ผ้าหางกระรอก" เป็นผ้าทอโบราณที่มีลักษณะลวดลายเรียบง่าย แต่แฝงด้วยความประณีตและงดงาม โดยใช้เทคนิคการทอผ้า

ที่เป็นเอกลักษณ์ของชนเผ่าไทคือ "การควบเส้น" หรือคนไทยเรียกว่า "ผ้าหางกระรอก"

ผ้าหางกระรอกถือเป็นผ้าโบราณที่พบมากในแถบอีสานใต้คือ นครราชสีมา บุรีรัมย์ สุรินทร์ ศรีสะเกษ อุบลราชธานี และพบในภาคใต้ที่นครศรีธรรมราช ตรัง “โฮลเปราะห์" และสตรีใช้นุ่งทอเปลงเป็นลายริ้ว เรียกว่า “โฮลแสร็ย"

ชื่อที่เรียกว่า "ผ้าหางกระรอก" อาจเป็นเพราะลวดลายของผ้าทอที่มีลักษณะเนื้อผ้าที่มีความเหลือบสี เห็นเป็นลายเส้นเล็กๆ ในตัว ซึ่งมองดูแล้วคล้ายกับขนของหางกระรอก จึงเป็นที่มาของชื่อเรียกดังกล่าว นอกจากนี้ ชื่อเรียกผ้าชนิดนี้จะแตกต่างกันไปในแต่ละท้องถิ่น ตามรูปลักษณ์ที่มุ่งเน้นเช่น บางพื้นที่เรียกว่า ผ้าวา ผ้ายาว ซึ่งเป็นการเรียกตามลักษณะความยาวของผืนผ้าที่ยาวกว่าผ้าถุงเท่าตัว บางพื้นที่เรียกว่า ผ้าควบ เพราะถือเอาวิธีการทอแบบตีเกลียวควบมาใช้เป็นชื่อเรียก แต่คนส่วนใหญ่นิยมเรียกว่าผ้าหางกระรอกมากกว่า

เป็นไงล่ะฮะบอกแล้วว่า ผ้าไหมที่นี่ "งดงาม" ตามที่เค้าร่ำรลือกันจริงๆนะ

"ดื่มด่ำวัฒนธรรมอีสานใต้"


มาถึงหัวข้อสุดท้ายที่ผมโปรยไว้แต่แรกแล้วฮะว่า การมาอยู่โฮมสเตย์ทจุดสำคัญที่สุดคือเราได้เรียนรู้ขนบธรรมเนียม ประเพณี และวัฒนธรรมอันดีงามอะไรบ้าง นี่คือหนึ่งอย่างที่ผมประทับใจมากๆ เมื่อมาเยือน การทานอาหารเย็นในแบบฉบับของชาวบ้านสนวนนอก เมื่อมีแขกมาเยือนก็คือ การจัดขันโตก (ไม่ได้มีเฉพาะภาคเหนือนะเออ) พร้อมกับฟังมโหรีสำเนียงเขมรหรือพวกเราจะได้ยินกันบ่อยๆว่า "กันตรึม" ครั้งนี้เป็นครั้งแรกที่ผมได้มาฟังต้นฉบับ ออริจินัล เย้....

ได้ดูรำอวยพรจากสาวน้อยๆด้วยน้าาา


ต่อด้วยการบายศรีสู่ขวัญสไตล์...บ้านสนวนนอก


...ช่วงที่ผมรู้สึกสนุกและรับรองได้ว่าไม่มีที่ในแสดงนอกจากจะมาแถบอีสานใต้แน่ๆคือ การละเล่น" เรือมตรด หรือ เรือมตร๊ด"


เรือมตรด คือรำตรุษสงกรานต์ เป็นการละเล่นพื้นบ้านของชาวอีสานใต้มาตั้งแต่โบราณ มีความเชื่อเป็นการละเล่นเพื่อความสนุกสนานในวันขึ้นปีใหม่ของชาวไทยสมัยก่อนที่ใช้เดือนเมษายนของทุกปีเป็นวันขึ้นปีใหม่

การเล่นเรือมตรด นิยมเล่นเฉพาะเดือนเมษายนของทุกปีเท่านั้น เพื่อเป็นการพักผ่อนหย่อนใจจากการตรากตำทำงานหนักมาเป็นเวลานาน การเรือมตรดนี้จะร้องรำไปตามหมู่บ้านทุกหลังคาเรือน เมื่อถึงบ้านใครเป็นธรรมเนียมเจ้าของบ้านจะออกมาต้อนรับและมอบจตุปัจจัย เครื่องอุปโภคบริโภคต่างๆ ให้แก่ผู้เล่นเรือมตรด เพื่อรวบรวมนำไปถวายวัดต่อไป

การเล่นเรือมตรดมีผู้ร้องรำเพลงเป็นต้นบทร้องนำหรือเรียกว่าพ่อเพลงแม่เพลง คนอื่นๆ เป็นผู้ร้องตามหรือเรียกว่าลูกคู่ เครื่องดนตรีประกอบด้วย กลองกันตรึม 2 ใบ หรือมากกว่านั้น ฉิ่ง ฉาบ ซอ จอกกร็อง ฯลฯ ทั้งที่ทุกครั้งที่มีการแสดงจะต้องมีกลองกันตรึมประกอบเสมอ

เนื้อร้องเรือมตรด เริ่มจากบทขออนุญาตเจ้าของบ้านต่อด้วยบทอื่นๆ ตามที่เห็นสมควรถึงการขอรับบริจาคบทเกี้ยวพาราสีของหนุ่มสาว ตอนท้ายเป็นบทให้ศีลให้พรเจ้าของบ้านและบทร้องลาแล้วจึงย้ายคณะเรือมตรดไปยังบ้านอื่นต่อไป

...กิจกรรมต่างๆของชาวบ้าน ทำให้พวกเราสนุกสนานและชื่นมื่นกันไปตามๆกัน และแล้วก็ถึงเวลานอนเพราะเช้าวันรุ่งขึ้นพวกเราจะจต้องเดินไปทำบุญที่วัดกัน มาเที่ยวครั้งนี้ยังได้ยังได้ตัดบาตรตอนเช้าและหิ้วปิ่นโตเดินไปวัดกับชาวบ้านอีกด้วย...รู้สึกไม่ได้ทำอะไรแบบนี้นานแล้ว


....ไปเที่ยวครั้งนี้คุ้มค่าสุดๆเลยล่ะฮะ เพราะนอกจากจะได้ไปเที่ยวเชิงชุมชนแล้ว ได้เรียนรู้การทอผ้าไหมแล้ว ยังได้เรียนรู้วัฒนธรรมต่างๆที่


ตัวผมเองไม่เคยได้ทำมากนัก...

หากนักท่องเที่ยวท่านใดต้องการเดินทางไปเที่ยวบ้านสนนวนนอก หรือไปเที่ยวบุรีรัมย์ ผมแนะนำให้สอบถาม
สำนักงานท่องเที่ยวและกีฬาจังหวัดบุรีรัมย์ ได้เลยฮะ http://www.mots.go.th/province_new/ewt/buriram/ewt_news.php?nid=162
โทร.0-446-66528 Fax.0-4466-6527
E-mail : [email protected]
https://www.facebook.com/buriram.mots

ความคิดเห็น